Показать содержимое по тегу: Тұлға

Көрнекті өнер қайраткері, Қазақ­станның Халық артисі, ҚР Мемле­кеттік сыйлығының лауреаты, актер-режиссер ­Досхан Жолжақсынов ұлт ұстазы Абай Құнанбайұлының мәңгілік мекені – киелі Жидебайға жиі ат басын бұрып, баба рухына тағзым етіп жүретінін білеміз.

Тарихтың қасірет белдеуі болған 1937 жылы кеңес өкіметі өзінің саяси куғын-сүргін науқанында халқымыздың сүт бетіне шығатын кіл қаймақтарын сыпырып алып, тағы бір жойқын тағылық танытқан. Репрессияның қара дауылына ұшырап, қыршыннан қиылған белгілі қоғам қайраткері, 1936 жылы Әділет Халық комиссариатынан прокуратура бөлінгенде республиканың тұңғыш прокуроры болған, Қазақ ССР Халық Комиссарлар Советі төрағасының бірінші орынбасары қызметін атқарған Сүлеймен Есқараев қырық бір жасында нақақ атылған. Сол аз ғұмыры ішінде қарапайым жұмысшыдан белгілі мемлекет қайраткерлігіне дейін көтерілген оның өмір жолына тоқтала кетелік. 

Бұл Едігенің қартайып, сырқаты меңдеген кезі екен. Сырқаты меңдеп көз жұмар шағы жақындағанын сезген ол үлкен ұлын шақырып, қол астындағы елін жинауды бұйырыпты.

Маңғыстаудан шыққан талантты зерттеуші Серікбол Қондыбай ноғайлы жырларының генезисіне арналған еңбегінде «Қырымның қырық батыры» жырлар циклін туғызған поэтикалық орта – Маңғыстау мен Үстірт деп таниды. Ол Мұрын жыраудан жазып алынған «Қырымның қырық батыры» жырлар циклі бойынша 112 топонимнің 32-сі Маңғыстау мен Үстіртте бар немесе осы географиялық кеңістіктегі жер-су атауларына жуықтайды, қалған топонимдер Атырау, Ақтөбе облыстары мен Қазақстанның Түркіменстан, Қарақалпақстанмен шектесетін аймағында орналасқан елді-мекен атаулары деп көрсеткен.

Алтын Орда хандарының ақылшысы, халық қамқоры болған Едіге батырдың Тоқтамыспен арадағы соғысын арқау еткен аңыз-әңгіме, дастан-жырлар халық арасында кеңінен тараған. Оның өмірі мен соғыстары туралы жырлар қазақ қана емес, татар, ноғай, қырғыз, қарақалпақ, башқұрт, құмық, түрікмен, т.б. халықтар арасында да кездеседі. Жырдың дәстүрлі нұсқаларын кезінде Ш.Уәлиханов, П.М.Мелиоранский, Г.Н.Потанин, В.В.Радлов, И.Н.Березин, А.Беляев, Н.И.Веселовский, Ә.Диваев, С.Сейфуллин, М.Әуезов, С.Мұқанов сияқты ғалымдар мен жазушылар зерттеп, жоғары бағалаған.