Шыршаны безендіру ежелгі ұмытылған наным-сенімдердің сарқыншағы
31.12.2017, 09:10

Шыршаны безендіру ежелгі ұмытылған наным-сенімдердің сарқыншағы

Сәбина Зәкіржанқызы Сәбина Зәкіржанқызы Фото: Мой Байкал

Бұл туралы aikyn.kz-те кеңінен жазылды, деп хабарлайды silteme.kz.

Ақпарат көзінің дерегінше, адамзат баласы табиғат ана­ны ерекше құрмет тұтқан. Сон­дық­тан да кейбір ескі тайпалар табиғи апаттарды, жел мен суық аяздарды орман киесі жібереді деп сенген. Олар орман киесінің ашуын басу үшін ең үлкен ағашқа тәтті-дәмділер мен әсем гүлдер іліп қойып, оны айнала жүріп әр­түр­лі ырым-жоралғылар жа­саған. 
Ал Ежелгі Еуропа жерін ме­кендеген тайпалар ағашқа та­бы­натын болған. Олар адамның тағдыры мен мінезі оның өзіне тиесілі ағашына байланысты бо­лады деп түсінген. Кельт абыз­да­рының пайымынша, әрбір ағаштың киесі бар. Бірінікі жуас болса, екіншісінікі тым қатал болады деп сенген олар қасиетті рухтардың ризалығын алу үшін алып емен ағашын дәмді дү­ниелермен толтыратын. Шырша мәңгілік өмірдің символы бол­ғандықтан, көбіне таңдау осы ағашқа түсетін. Желтоқсан айын­­да ашуына мінетін рухтар­дың қаталдығынан қорыққан ел ай соңында осындай діни жо­ралғылар жасайтын болған де­седі. Өсім көп болсын, көк шүй­гін болсын деген ниетпен шыр­­шаға алма ілінетін болған. Өмір жалғасын тауып, ұрпақ өніп-өссін деген сеніммен жұ­мыртқа ілген. Жаңғақтың ілінуі құдайдың құдіретін мойындауды білдіреді.
Ал кейбір елдер қара күш­тер­ден үйін және бала-шағасын қор­ғау үшін шырша бұтақтарын есік­тің төбесіне іліп қоятын бол­ған. Қазақтардың да аршаны үйі­нің төріне іліп қоюы осы кездерден бастау алуы әбден мүмкін. 
Аңғарсаңыз, шырша безен­ді­ру дәстүрі бір діни таным не­гізінде пайда болмаған. Кері­сін­ше, пұтқа, табиғи күштерге та­бынған ежелгі тайпалардан енген дәстүр. Ежелгі неміс ха­лықтары Жаңа жылда жаңа өмірдің нышаны ретінде бір түп шырша егетін болса, кейін бұл дәстүр кері бағытта жалғасын тапқан. Орманда түрлі әшекей тағынатын шыршалар кесіліп әкелініп, әрбір отбасының төрі­нен орын алған. Шырша бұтақ­тары ауыр тәтті-дәмдіні көтере алмағандықтан, адамдар оған жеңіл ойыншық түрлерін ойлап таба бастаған. Шыршаны зама­науи гүлтізбектермен безен­діруге жол ашқан адам неміс Мартин Лютер екен. Ол Жаңа жыл қарсаңында өзінің үйіндегі шыршаны шырақтар іліп безен­діріп көрген. М.Лютер идея­сы­ның негізінде электр гүлтіз­бек­тері пайда болған. Яғни шыр­шаны безендірудің түпкі мәні жоғалып, сәніне көп мән беріле бастаған. Осылайша ежелгі ырымдар мен жоралғылар халық санасынан біражола өшіп кеткен. Алғашқыда ырым-жоралғыларға байланысты тағылған әшекей енді тек сәндік үшін тағылатын, тіпті, шыр­шаның өзі Жаңа жылда үйде жарқырап тұруы керек әшекей ретінде ғана қалып қойған. 

Silteme.kz ақпараттық-сараптамалық порталы қазақ тілінде жаңалықтар тарататын және талдамалық материалдар жариялайтын ақпараттық ресурс.

Материалдар мен ақпараттарды портал брендін көрсетіп, гиперсілтеме жасаған жағдайда ғана қолдануға рұқсат етіледі. Ақпараттан мәтін,  мәтін бөлігі немесе дәйексөз алынғанда міндетті түрде тиісті сілтеме көрсетілуі керек. Жазбаша түрде рұқсат берілмеген жағдайда ресурс өнімдерін коммерциялық мақсаттарға пайдалануға жол берілмейді. Авторлар пікірі мен редакция көзқарасының сәйкес келе бермеуі мүмкін. Жарнама мен хабарландырулардың мазмұнына жарнама беруші жауапты.

E-mail: info@silteme.kz
Тел.: +7 778 442 84 13

Әлеуметтік желілер